Universum

Kolejnym aspektem silnej wiary w siebie jest rozpoznawanie własnej indywidualności. Osoba ciesząca się silną wiarą w siebie częściej używa zdań zaczynających się od „ja" niż zdań „ty" lub „my". Dzięki silnej wierze w siebie można powiedzieć: „Czuję się dziś cudownie" zamiast „Wiesz, bywają dni, kiedy czujesz się po prostu cudownie" bądź „To cudowny dzień!". Formy te różnią się od siebie, ponieważ osoba ciesząca się silną wiarą w siebie łatwo odróżnia się od innych ludzi.
Posługiwanie się zdaniami z „ja" zapewnia Ci poczucie własności doświadczeń, pragnień i potrzeb — dzięki nim masz dość siły, aby walczyć o swoją tożsamość, aby wiedzieć, jak się czujesz i czego pragniesz. Będziesz mógł powiedzieć: „Jestem sobą. Jestem tą osobą i nikim innym. Kocham siebie niezależnie od moich wad".
Osoba ciesząca się silną wiarą w siebie wierzy również w prawa przysługujące innym ludziom i pozwala im mieć własną tożsamość (a nawet ich do tego zachęca) i wyrażać to, co czują i czego pragną. Silna wiara w siebie pozwala Ci pielęgnować różnice, wyrażać swoją odmienność i wyróżniać się. Gdy masz silną wiarę w siebie, faktycznie czujesz się bezpiecznie, będąc sobą — osobną indywidualnością z własnymi, osobistymi pomysłami, uczuciami, celami oraz wartościami. Bycie indywidualnością oznacza, że jesteś w stanie wyrażać siebie — często znaczy to po prostu, że potrafisz mówić „tak" i „nie".
Bez umiejętności mówienia „nie" wszystkie Twoje „tak" byłyby zasadniczo pozbawione znaczenia. Jeżeli jesteś zmuszony, aby mówić „tak", nie masz innego wyjścia i brakuje Ci pozytywnej wiary w siebie, która wynika z możliwości dokonywania życiowych wyborów.
Tak samo jest w sytuacji, w której zawsze musisz mówić „nie". Tak czy inaczej, zarówno wtedy, kiedy jesteś zmuszony do nieustannego potakiwania, jak i wtedy, gdy jesteś zmuszony do ciągłego zaprzeczania, nie masz wyboru, a Twoja wiara w siebie jest słaba.
Dziś wiele się mówi o pewnym rodzaju braku wyboru zwanym „zachowaniem współzależnym". Na Pierwszej Krajowej Konferencji w sprawie Współzależności (Scottsdale, Arizona, 1989 r.) zdefiniowano współzależność jako „wzorzec zależności od kompulsywnych zachowań oraz poparcia innych w poszukiwaniu bezpieczeństwa, poczucia własnej wartości oraz tożsamości". Poczucie własnej wartości oraz tożsamość to po prostu inne określenia silnej wiary w siebie. Oczywiście brak wiary w siebie, przypisywanie swojemu istnieniu niewielkiej lub znikomej wartości, prowadzi do ciągłego zmniejszania liczby dokonywanych wyborów. Tego rodzaju brak wyboru jest często charakterystyczny dla współzależności oraz innych uzależniających lub kompulsywnych zachowań.
Co ciekawe, gdy jakaś osoba uważa siebie za pozbawioną wartości, ma skłonność do przegapiania lub ignorowania dostępnych możliwości wyboru: poczucie bezwartościowości prowadzi do zmniejszenia liczby dostępnych wyborów. Mniejsza liczba wyborów prowadzi z kolei do angażowania się w powtarzalne, uzależniające zachowania — nawet wtedy, gdy są one nieskuteczne. Nieskuteczne wzorce zachowań prowadzą do zmniejszenia liczby życiowych osiągnięć. Brak sukcesów prowadzi zaś do wzrostu poczucia bezwartościowości — błędne koło braku wiary w siebie się zamyka.
Weźmy na przykład Claire, businesswoman w średnim wieku, która powiedziała, że ostatnio podjęła kilka ważnych decyzji, dzięki którym uda jej się osiągnąć większą niezależność, a mimo to czuła się jak ostatni nieudacznik. Powiedziała, że jej zdaniem na pewno angażuje się we współzależność, ponieważ nigdy, gdy była sama, nie potrafiła czuć się swobodnie ani skutecznie działać. Wypróbowała wszystkie metody zwiększania wiary w siebie, jakie jej przychodziły na myśl, ale nieustannie czuła się jak nieudacznik, który ponosi porażki dosłownie we wszystkich obszarach życia. Czując się w ten sposób, Claire przesadnie ograniczała ryzyko. Była zatem coraz mniej produktywna i otrzymywała coraz mniej wsparcia zarówno od samej siebie, jak i od innych. Wszystko to sprawiało, że czuła się coraz bardziej bezwartościowa.
Na poziomie intelektualnym Claire wiedziała doskonale, że nie była nieudacznikiem. Wiele osób dużo by dało, aby znaleźć się na jej miejscu. Jednakże głęboko wewnątrz, na poziomie emocjonalnym, nadal była przekonana o swojej bezwartościowości.
Gdy Claire poświęciła nieco czasu, aby przyjrzeć się, z jakimi wewnętrznymi wyobrażeniami związana jest jej słaba ocena, odkryła niezwykle duży, bardzo widoczny obraz, na którym jej matka kręciła głową, wyrażając oczywiste rozczarowanie i dezaprobatę. Claire zdała sobie sprawę, iż to, że czuła się jak kompletny nieudacznik, a także brak wyboru, jakim groziły tego rodzaju uczucia, były bezpośrednio związane ze wspomnianym wyobrażeniem. Wiele podejść terapeutycznych zakłada, że należałoby odkryć historyczne korzenie tego rodzaju obrazów — niekiedy może się to okazać użyteczne, gdy chce się zmienić taki obraz w coś bardziej pozytywnego. W NLP istnieje jednak wiele sposobów dokonania bezpośredniej zmiany kłopotliwego obrazu. Wykorzystując submodalności, Claire nauczyła się, że może zmienić rozmiar obrazu przedstawiającego jej matkę. Gdy go powiększyła, czuła się gorzej, kiedy jednak go pomniejszała, poczuła się znacznie lepiej. Po wykonaniu kilku takich eksperymentów zauważyła, że sprawiając, aby obraz jej matki stawał się mały, odległy, ciemny, płaski i czarno-biały, spowodowała, że nie miał już na nią żadnego wpływu. Gdy to zrobiła, pozbyła się obrazu, przez który czuła się źle — to jednak nie spowodowało, że został on automatycznie zastąpiony przez coś bardziej pozytywnego. Nie wystarczyło jej, że nie czuła się źle — chciała się czuć dobrze. Aby to osiągnąć, nauczyła się techniki NLP zwanej błyskawicznym wzorem, której twórcą był Richard Bandler.

Jedna z użytecznych definicji osoby, która ma silną wiarę w siebie, mówi, że jest ona kimś, kto potrafi stworzyć uwzględniającą szeroki kontekst wizję obejmującą również samego jej twórcę. Właśnie to zrobiłeś, wykonując opisane poniżej oparte na NLP ćwiczenie Autobiografia — zobaczyłeś siebie z unikalnej perspektywy miłości. Zobaczyłeś siebie oczami miłości.
Patrzenie na siebie z perspektywy uwzględniającej szeroki kontekst wizji, z perspektywy szacunku do samego siebie, pomaga Ci pełniej zaakceptować siebie takim, jakim jesteś. Masz wówczas większą możliwość uwolnienia się od niepotrzebnych zmagań wewnętrznych, a także możesz w sposób pełniejszy zaakceptować i pokochać fakt, że drzewo jest drzewem, kwiat jest kwiatem, a Ty jesteś tym, kim jesteś.
Nie tak dawno pewien trzydziestoparoletni specjalista wziął udział w rozszerzonym kursie umożliwiającym zrozumienie podstaw NLP. Chciał samodzielnie sprawdzić, czy technologia NLP rzeczywiście pozwala osiągać rezultaty, o których tak wiele czytał. W trakcie kursu w pełni zaangażował się w ćwiczenie zatytułowane Autobiografia. Później powiedział: „Nie miałem pojęcia, jaka moc kryje się w technice, która pozwala zobaczyć siebie samego oczami miłości. Teraz dostrzegam związane ze mną kwestie, o których istnieniu nie miałem pojęcia. Naprawdę czuję się bardziej przekonany o swojej osobistej wartości i pozytywnym wpływie, jaki wywieram na innych. To doświadczenie okaże się wartościowe we wszystkich aspektach mojego życia. Nigdy go nie zapomnę".
Nawet po jednorazowym zastosowaniu tej techniki NLP zauważysz, jak wielkim szacunkiem zaczniesz darzyć samego siebie. A ponieważ Twój szacunek do siebie będzie się pogłębiać, poświęć teraz nieco czasu, aby zabezpieczyć na przyszłość wszystkie sposoby myślenia o sobie, które pozwolą Ci zdobyć nową, lepszą wiedzę i zrozumienie, tak abyś mógł nadal otwierać się na coraz większą wiarę w siebie. Właśnie teraz obiecaj sobie, że wykonasz to ćwiczenie jeszcze raz z inną kochającą i szanującą Cię osobą, tak byś mógł odnieść jeszcze więcej związanych z nim korzyści.

1. Całkowicie się odpręż. Znajdź wygodne, ciche miejsce, w którym wykonasz niniejsze ćwiczenie. Twój ulubiony fotel nada się doskonale. Ćwiczenie to warto wykonywać w pozycji siedzącej, a nie w leżącej. Chcesz poczuć się bardzo zrelaksowany, a jednocześnie pozostać czujny i skoncentrowany.
Czas się zrelaksować, teraz... oddychaj... spraw, aby Twoje ciało się odprężyło. Oddychaj powoli... i głęboko... pełną piersią... nie martw się, jeśli hałasujesz, oddychając. Wyobraź sobie, że masz nozdrza na spodniej części stóp... i że możesz wdychać powietrze nogami, tak aby docierało do płuc. Napełnij ciało dobrym świeżym powietrzem. A gdy będziesz oddychać wygodnie, powoli i głęboko, pomyśl, jak to jest naprawdę doceniać siebie takim, jakim jesteś.
Gdy poczujesz, że Twoje ciało odprężyło się, pozbądź się wszelkich napięć emocjonalnych, jakie jeszcze Ci pozostały. Poświęć nieco czasu, aby sprawdzić, czy w Twoim ciele nie pozostały jakieś powstrzymywane uczucia, których doświadczasz, i pozwól im zniknąć. Pozwól im zniknąć całkowicie.

2. Pomyśl o kimś, kto Cię kocha. Zanim zaczniesz angażować się w ten proces, pomyśl o kimś, kto Cię kocha. Pomyśl o kimś, kto z całą pewnością i bez wątpienia Cię kocha: o przyjacielu, kochanku, mężu, żonie, rodzicach, dziecku, kimkolwiek — po prostu wybierz sobie osobę, o której będziesz myśleć w trakcie tego procesu. Jeżeli nie jesteś w stanie przypomnieć sobie nikogo, kto by Cię kochał, pomyśl o osobie, która w jakiś sposób Ci pomogła i która naprawdę Cię ceni. Niezależnie od tego, czy pomyślisz o osobie, która Cię kocha, czy o osobie, która bardzo Cię ceni, w obydwu przypadkach zapamiętaj tylko, o kim pomyślałeś. Później będziesz miał okazję wykorzystać to wspomnienie.

3. Napisz autobiografię. Teraz wyobraź sobie, że siedzisz przy biurku i piszesz autobiografię. Możesz używać pióra lub ołówka, a być może nawet maszyny do pisania lub klawiatury komputera — tak czy inaczej, zacznij pisać autobiografię, opowiadając historię swojego życia. Czujesz się całkiem komfortowo, pisząc ją. Możesz poczuć i zobaczyć biurko oraz krzesło, których używasz. Możesz zauważyć, od razu... w ciągu kilku sekund... a może trochę później, jak słowa opisujące Twoje życie z łatwością przychodzą Ci na myśl. W trakcie pisania uświadamiasz sobie, że myślisz o kimś, o kim wiesz, że Cię kocha... lub docenia. Obraz kochającej osoby staje się jeszcze wyraźniejszy.

4. Zobacz osobę, o której wiesz, że Cię kocha. Teraz poświęć nieco czasu, aby zauważyć, że po drugiej stronie pokoju, w którym piszesz autobiografię, możesz zobaczyć kogoś, kto stoi za szklanymi drzwiami. Jest to osoba, o której wiesz, że Cię kocha. A gdy zobaczysz tę osobę, uświadomisz sobie, że patrzy na Ciebie, obserwując Cię. Ty zaś decydujesz się opisać tę osobę w autobiografii — opisujesz rolę, jaką odegrała w Twoim życiu. Poświęć trochę czasu, aby opisać tę osobę — to, co widzisz, oraz to, co do niej czujesz. Zapisz nawet to, co mówisz do siebie, rozmyślając o osobie, o której wiesz, że Cię kocha. Zapisz to wszystko w autobiografii. Poświęć na to tyle czasu, ile będziesz potrzebować.

5. Zobacz siebie z innej perspektywy. Teraz, gdy czujesz już w pełni, jak to jest opisywać osobę, o której wiesz, że Cię kocha, łagodnie opuść swoje siedzące przy biurku ciało i unieś się wraz ze świadomością, przelatując przez pokój i przenikając przez szklane drzwi — zwróć uwagę na to, co czujesz, stojąc obok osoby, która Cię kocha. Poświęć nieco czasu, aby popatrzeć przez szklane drzwi i zobaczyć, jak piszesz autobiografię. Po prostu stań tam i zauważ, jak wyglądasz z tej perspektywy. Zauważ też, jak bardzo w tej chwili siebie doceniasz. Zwróć uwagę na to, co faktycznie teraz czujesz w stosunku do siebie, gdy patrzysz na siebie przez szklane drzwi. Możesz zauważyć, że masz do siebie wiele szacunku — możesz też stwierdzić, że jest go niewiele. Niezależnie od tego, co zauważysz, po prostu zaakceptuj to doświadczenie.

6. Zobacz siebie oczami kogoś, kto Cię kocha. Teraz delikatnie i łagodnie wczuj się w rolę osoby, która Cię kocha. Poświęć tyle czasu, ile potrzebujesz, żeby dokonać tego w sposób łatwy i komfortowy. A gdy znajdziesz się już w ciele osoby, o której wiesz, że Cię kocha lub naprawdę docenia, spójrz na siebie jej oczami, gdy będziesz pisać autobiografię. Zobacz siebie oczami kogoś, kto Cię kocha. Zauważ, jak wyglądasz, siedząc przy biurku i pisząc autobiografię. Zauważ też, jak się poruszasz i oddychasz. Poświęć wystarczająco dużo czasu, aby w pełni docenić swoje zalety i specjalne cechy, których istnienie sobie uświadomiłeś (być może po raz pierwszy), tak jakbyś widział siebie oczami miłości. A ponieważ „znajdujesz się" w ciele kochającej Cię osoby, zwróć  uwagę na dotyczące Cię słowa, które wypowiada ona w myślach, a także na to, co w stosunku do Ciebie czuje. Zwróć uwagę na ton głosu wypowiadającego pozytywne, doceniające Cię myśli, gdy widzisz siebie przy biurku z perspektywy kogoś, o kim wiesz, że Cię kocha.

7. Powróć do własnej perspektywy. Gdy w pełni uświadomisz sobie swoje zalety i specjalne cechy, które czynią Cię tym, kim jesteś, łagodnie i czule spraw, aby Twoja świadomość opuściła ciało kochającej Cię osoby i odleciała, przenikając przez szklane drzwi i przemieszczając się przez pokój, a na koniec wnikając w Twoje siedzące przy biurku ciało.

8. Napisz o swoim doświadczeniu. Teraz możesz poświęcić nieco czasu, aby napisać w autobiografii o tym, czego właśnie doświadczyłeś, widząc siebie oczami miłości i szacunku. Gdy będziesz pisać o tym, czego doświadczyłeś, upewnij się, że opiszesz kilka zalet i specjalnych cech, które zauważyłeś w sobie, gdy oglądałeś siebie oczami miłości.

9. Pomyśl o przyszłości. Gdy będziesz opisywać to doświadczenie w autobiografii, zacznij myśleć o przyszłości — zarówno o przyszłych doświadczeniach, których nadejścia się spodziewasz, jak i o tych niespodziewanych zdarzeniach, które mogą Cię zaskoczyć. Pomyśl o wszystkich miejscach i porach w przyszłości... jutro, pojutrze, za kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat — gdy będziesz chciał łatwo przypomnieć sobie, przeanalizować i zapamiętać to cenne doświadczenie, jakim jest widzenie siebie oczami miłości, zwracanie uwagi na własną niepowtarzalność i prawdziwe docenienie tego, kim jesteś w świecie.

10. Powróć do teraźniejszości. Teraz zacznij powracać do pełnej świadomości — we własnym tempie łagodnie budź się coraz bardziej i stawaj się coraz bardziej uważny. Przejdź całą drogę wstecz do miejsca i czasu, w którym teraz jesteś, czując się znacznie lepiej niż przedtem. Zwróć uwagę na dźwięki w pomieszczeniu. Możesz też zwrócić uwagę na emocje, które odczuwasz. Chwilę później możesz zaś otworzyć oczy, łagodnie powrócić do pełnej świadomości i wyciągnąć ręce i nogi. Witaj z powrotem.

11. Zauważ zmiany. Teraz, gdy miałeś już okazję faktycznie doświadczyć silnej wiary w siebie, która dla tak wielu osób pozostaje nieosiągalna, poświęć trochę czasu i w komfortowych warunkach przeanalizuj, jak niniejsze ćwiczenie w mniej lub bardziej subtelny sposób zmieniło Twój wewnętrzny obraz samego siebie. Zwróć uwagę na to, jak możesz teraz faktycznie zobaczyć siebie z nowej perspektywy — perspektywy większego szacunku i miłości. Doświadczenie, które właśnie zdobyłeś, zapewniło Ci ten rodzaj głębokiego, osobistego szacunku do własnej osoby, który często stanowi pierwszy krok w kierunku zdobycia umiejętności motywowania się i udzielania sobie wsparcia.

John Bradshaw, autor książki Toksyczny wstyd: jak uzdrowić wstyd, który cię zniewala, powiedział: „Jesteś istotą ludzką, nie maszyną ludzką — jesteś ludzkim istnieniem, nie ludzką efektywnością"2. Gdy nauczysz się, jak oddzielać to, kim jesteś, od tego, co robisz, będziesz w stanie z łatwością zauważyć, że Twoje istnienie jest zasadniczo dobre. Twoje zachowanie — to, jak działasz — jest po prostu skuteczne lub nieskuteczne w zakresie osiągania rezultatów, których naprawdę pragniesz. Wiedząc, że nie można postawić znaku równości między Tobą a Twoim zachowaniem, możesz uniknąć wielu kłopotliwych emocji, takich jak żal, obwinianie się czy wstyd — całą energię możesz przeznaczyć na badanie sposobu życia i zmianę zachowań oraz reakcji, z których nie jesteś zadowolony.
Wizerunki własne wielu osób opierają się wyłącznie na pozycji obserwatora. Widzą one siebie tak, jakby postrzegał je zewnętrzny obserwator. Bardzo użyteczne może okazać się wzbogacenie wizerunku własnego poprzez dodanie perspektywy innego. Szczególnie przydatną perspektywą innego jest zobaczenie siebie oczami kogoś, kto Cię kocha. Inni ludzie często postrzegają nas inaczej niż my sami, kochające osoby zaś często widzą rzeczy, których samodzielnie moglibyśmy nigdy nie zauważyć.
Ostatnio pewna pracująca na własny rachunek businesswoman brała udział w opartym na NLP seminarium dotyczącym wiary w siebie. Gdy Eileen przyszła na seminarium, zastanawiała się, jak w ogóle ludzie mogliby kochać ją ze względu na to, kim jest. Gdy zobaczyła siebie z perspektywy kogoś innego, kogoś, o kim wiedziała, że naprawdę ją kocha, poprzez swoje zachowania dojrzała swoją istotę — to, kim naprawdę jest. Nigdy nie robiła tego wcześniej. Być może największy wpływ takiego ćwiczenia polegał na tym, że teraz lubi siebie znacznie bardziej, a także akceptuje to, kim jest. Powiedziała: „Jestem znacznie mniej krytyczna w stosunku do siebie. Czuję większy komfort i odprężenie. Zdecydowanie wpływa to również pozytywnie na moje relacje biznesowe".
Innym przykładem wykorzystania tego procesu jest pewien wybitnie uzdolniony przedsiębiorca i konsultant biznesowy. Trent bierze obecnie udział w procesie ekspansji swojej firmy na rynku międzynarodowym. Również w tym przypadku po jednorazowym wykonaniu ćwiczenia polegającego na zobaczeniu siebie oczami osoby kochającej go, powiedział, że pomogło mu ono rozwinąć miłość do siebie nawet w obszarach, które uważał za swoje zdecydowane słabości, oraz w takich, z których istnienia nie zdawał sobie sprawy. Powiedział: „Pomogło mi osiągnąć poczucie pełni, jeśli chodzi o osobowość i ciało — swego rodzaju integrację. Miłość do siebie naprawdę działa. Proces ten miał niewiarygodny wpływ na moją firmę, a poza tym wpływa na wszystkie pozostałe obszary mojego życia".
Następne ćwiczenie, zatytułowane Autobiografia, zostało zaczerpnięte z książki o NLP pt. Rozwiązania napisanej przez Leslie- Cameron-Bandler i może zapewnić Ci bogate doświadczenie związane z zobaczeniem siebie tak, jak widzą Cię osoby, które kochasz. Możesz wykonać to ćwiczenie na kilka sposobów — niektóre jednak działają lepiej niż inne. Mógłbyś na przykład w samotności przeczytać je na głos i dojść do wniosku, że to wystarczy. Prawdopodobnie byłaby to najmniej skuteczna metoda. Lepszym sposobem byłoby zapamiętanie ogólnej procedury, znalezienie właściwej pory i miejsca, w którym nikt nie będzie Ci przeszkadzać, oraz wykonanie całego ćwiczenia z pamięci. Jeszcze skuteczniejszym sposobem byłoby nagranie na taśmie samodzielnie odczytanego tekstu ćwiczenia i wykonywanie tej procedury zawsze wtedy, gdy będziesz miał czas na to, aby jej posłuchać. Kolejną metodą (prawdopodobnie najlepszą) jest poproszenie zaufanego przyjaciela, aby odczytał Ci tekst ćwiczenia na głos, zatrzymując się po każdym etapie, tak byś mógł go spokojnie skończyć, i wznawiając czytanie, gdy dasz znać, że jesteś gotów do kontynuacji. W ten sposób możesz cieszyć się tym doświadczeniem, wiedząc, że gdy skończysz, będziesz mógł podzielić się nim z osobą, której ufasz.