Universum

Nikt już teraz nie zaprzecza, że alkoholizm jest chorobą. Wskaźnik śmiertelności wśród alkoholików jest wyraźnie wyższy od średniej (wielkość ta wzrasta jeszcze bardziej, gdy są również palaczami). U długoletnich alkoholików wskaźnik śmiertelności jest trzykrotnie wyższy niż u osób niepijących. Umierają oni najczęściej z powodu chorób układu trawiennego, niedożywienia, samobójstw i wypadków samochodowych. Często występuje też uszkodzenie mięśnia sercowego, tkanki mózgowej, wątroby, trzustki oraz żołądka. Gdy chodzi o sporadyczne picie alkoholu, wydaje się natomiast, że i społeczeństwo i środowisko lekarskie przyjmują inną postawę. Niektórzy lekarze wręcz sugerują, iż małe ilości alkoholu mogą nawet oddziaływać korzystnie. Zazwyczaj uważają, że wypicie jednego kieliszka, Na przykład wina, czasowo obniża ciśnienie krwi, uwalnia od zahamowań i zmartwień. Warto zauważyć, że pacjenci, zapytani w ankiecie „Co rozumie się przez nadmierne picie alkoholu?" w odpowiedzi oznaczali „nadmiar" jako ilość przewyższającą swe własne spożycie. Uważam, że alkohol jest toksyną. Osłabia jasność percepcji i koordynację motoryczną. Zatruwa serce, wątrobę i mózg w sposób, jak się zdaje, nieodwracalny. Przyczynia się do bezsensownej śmierci w wypadkach samochodowych, sięgających 25 tys. rocznie. Coś, co nawet w małych ilościach jest tak szkodliwe, na pewno nie może przyczyniać się do zdrowia; dlatego zalecam całkowitą abstynencję. Co najczęściej powoduje powstawanie nałogu? Predyspozycja do alkoholizmu może być dziedziczna, może też być skutkiem wychowania. Okazuje się, że bliźnięta, rozdzielone w dzieciństwie i osobno wychowywane, gdy dorosną przejawiają podobne skłonności do picia alkoholu. Jeśli jedno z nich staje się alkoholikiem, z drugim dzieje się podobnie, mniej więcej w tym samym czasie. Inni popadają w nałóg z wolna, lecz systematycznie, poczynając od przypadkowego picia w młodości. Znamienne jest przy tym to, że zarówno picie alkoholu, jak i palenie tytoniu zaczynają się najczęściej w wieku dojrzewania, w okresie gdy świadomość własnej osobowości jest jeszcze niejasna i nie ukształtowana. Pomaga to obydwu nawykom zakorzenić się na głębokim poziomie osobowości i sprawia, że trudno jest tę utrwaloną postawę psychiczną zastąpić zdrowymi wzorcami myślowymi dorosłych. Podobnie jak w przypadku palenia, leczenie alkoholizmu wymaga samodzielnej, głęboko sięgającej zmiany postawy. Prowadzone z powodzeniem programy grupowe, na przykład „Anonimowych alkoholików", pomagają w dokonaniu takiej wewnętrznej przemiany. Bez niej nic doprawdy nie uda się zmienić.

Gdyby społeczeństwo odrzuciło papierosy, alkohol iśrodki „rekreacyjne" szpitale mielibyśmy prawie puste. Znaczny procent pacjentów trafia do szpitala z powodu choroby, której początków bądź pogorszenia można doszukać się właśnie w paleniu tytoniu, piciu alkoholu, nałogowym zażywaniu marihuany lub silniejszych narkotyków, a czasami w połączeniu ich wszystkich. Pokrótce omówię niebezpieczeństwo, jakie to stwarza dla zdrowia. Wszyscy wiemy doskonale, że palenie, picie oraz narkomania i lekomania mają bardzo niewielkie poparcie w społeczeństwie. Ostrzeżenia, dobre chęci, a nawet kampanie uświadamiające nie na wiele się jednak tutaj przydają. Powstaje więc ważne pytanie - na czym to faktycznie polega, co zrobić, żeby pozbyć się tych wyraźnie groźnych nałogów. Palenie papierosów Ponad 70 min Amerykanów pali, ponieważ się przyzwyczaili do nikotyny - wielu lekarzy powiedziałoby, że się od niej uzależnili. Nikotyna jest trucizną, do której organizm może się przyzwyczaić, podobnie jak przyzwyczaja się do alkoholu. Gdy raz organizm przezwycięży początkowy wstręt do nikotyny, „przyjemne" skutki palenia podtrzymują nawyk. Te przyjemności tkwią w dużym stopniu w psychice - palacz traktuje papierosy jako środek pobudzający lub odprężający, zależnie od swej potrzeby psychicznej. Palenie niewątpliwie bardzo przyczynia się do powstawania chorób serca i nowotworów, naszych dwóch głównych zabójców. Choroba wieńcowa serca jest pięćdziesięciokrotnie częstsza u palaczy niż u niepalących. W porównaniu z niepalącymi, osoby wypalające jedną paczkę papierosów dziennie, osiem razy częściej mogą zachorować na raka płuc. Prawdopodobieństwo to wzrasta osiemnastokrotnie, jeśli wypala się od jednej do dwóch paczek dziennie i dwudziestojednokrotnie, gdy wypala się ponad dwie paczki dziennie. Aktualny wskaźnik śmiertelności, w porównaniu z niepalącymi, jest wśród palaczy 70% wyższy w przypadku choroby wieńcowej serca, 500% wyższy w przypadku zapalenia oskrzeli i raka oraz 1000% wyższy w przypadku raka płuc. U palaczy istnieje znacznie większe prawdopodobieństwo wystąpienia różnych innych chorób, między innymi rozedmy płuc, wrzodów, nowotworów ust, przełyku, żołądka i pęcherza moczowego. Tak zwane papierosy o niskiej zawartości substancji smolistych często zawierają większe ilości innych toksyn, a papierosy o niskiej zawartości nikotyny skłaniają palacza do częstszego palenia. Nie ulega wątpliwości, iż palenie jest rodzajem choroby i wymaga natychmiastowej uwagi lekarzy. Opracowano wiele programów, aby pomóc ludziom rzucić palenie i prawie wszystkie mogą być skuteczne. Programy grupowe, sponsorowane przez American Cancer Society OSmerykańskie Stowarzyszenie do Walki z Rakiem) oraz przez szpitale, okazały się bardzo skuteczne. W grupach tych otrzymuje się życzliwą zachętę innych palaczy usiłujących zerwać z nałogiem, co jest bardzo pomocne w czasie zwalczania przedłużających się objawów prawdziwego uzależnienia nikotynowego. Badania wykazały, że nie ma jakiejś jednej skutecznej metody. Osoby, którym udało się rzucić palenie, zwykle próbowały to robić kilkakrotnie, stosując różne metody, aż do całkowitego uwolnienia się od nałogu. Jestem przekonany, iż palenie kończy się wraz z pojedynczą "mutacją" w mózgu nasuwającą myśl, „Nie mam już na to więcej ochoty". Jednocześnie intuicyjnie palacz uświadamia sobie „Mogę rzucić palenie, łatwo sobie z tym poradzę". Innymi słowy, to nie leczenie zadziałało, a raczej dopiero co powstałe przekonanie, że to właściwie nie jest trudne. Jeżeli pozwoli się mu dotrzeć do psychiki, wtedy już każde leczenie będzie skuteczne, w tym również zwyczajne zaprzestanie palenia. W rzeczywistości lekarze przyczyniają się do tego, że pacjentom trudno jest zerwać z nałogiem; utrwalają myśl, jak ciężka to sprawa, a na poparcie tego dają szczegółowy opis głodu nikotynowego. Pozwalają niewłaściwej postawie, nieprawidłowemu widzeniu rzeczywistości zakorzenić się w umysłach swych pacjentów. Sądzę, iż pomaga to zrozumieć, dlaczego ludzie robią sobie krzywdę i palą, mimo, że są świadomi grożącego im niebezpieczeństwa. Chęć rzucenia nałogu przychodzi wtedy, gdy pojęcie niebezpieczeństwa nie jest obecne.

Chociaż ogólnie głośno mówi się, że istnieje związek między powstawaniem raka a sposobem odżywiana, środowisko medyczne, a właściwie całe środowisko naukowe, bardzo opieszale podchodziło do jego ustalenia. Ostatnio jednak bardzo wielu naukowców doszło do przekonania, że takie powiązanie istnieje. The National Research Council (Krajowa Rada Badań Naukowych USA) wydała raport zatytułowany Diet, Nutrition and Cancer {Dieta, odżywianie a nowotwór złośliwy). Stanowi on, jak dotąd, najbardziej wszechstronny przegląd ogólnoświatowych badań nad sposobem odżywiania i powstawaniem nowotworów złośliwych, lecz jak to jest w zwyczaju - zastrzega się, że dowody na związek między nimi ciągle nie są wystarczające. Niemniej Rada ta zamieściła następujące wskazówki dietetyczne, mające pomóc w zapobieganiu nowotworom: 1. W codziennym pożywieniu należy znacznie ograniczyć tłuszcze. U przeciętnego Amerykanina tłuszcze stanowią około 40-45% wszystkich pobieranych kalorii dziennie. Raport zaleca obniżenie do 30%, co dla wielu osób oznacza zmniejszenie ilości tłustych potraw o połowę. Rada zauważa, iż spożycie tłuszczów łączy się z pewnymi odmianami nowotworów, z rakiem piersi, okrężnicy, gruczołu krokowego, a dowody tego związku są niewątpliwe. Właśnie te odmiany nowotworów są głównymi zabójcami w naszym społeczeństwie. 2. Należy spożywać więcej gruboziarnistych produktów zbożowych, świeżych owoców oraz warzyw, szczególnie tych, które zawierają dużo witaminy C. Rada zwraca również uwagę na owoce i warzywa bogate w beta-karoten — organiczną substancję chemiczną, którą organizm przekształca w witaminę A. Zawarty on jest w ciemnozielonych warzywach liściastych, marchwi, dyni i we wszystkich odmianach kapusty, takich jak brokuły, brukselka oraz kalafior. 3. Należy bardzo ograniczyć spożycie produktów konserwowanych solą, marynowanych lub wędzonych. Do nich należą: kiełbasa, boczek, parówki, ryby wędzone oraz szynka. Rada nie zaleca jeszcze diety całkowicie bezmięsnej, lecz w dalszej części publikacji podam argumenty przemawiające za taką dietą. 4. Należy zachować umiar w piciu alkoholu. Dając to zalecenie Rada wskazuje na ścisłe powiązanie alkoholu z rakiem jamy ustnej, przełyku i żołądka. Wprawdzie zezwala na picie alkoholu, lecz czyni to bardzo ostrożnie. Jestem przekonany, że alkohol, w każdej ilości, naraża osobę pijącą na wyższe ryzyko zachorowania na raka. 5. Należy unikać preparatów witaminowych w dawkach przekraczających dzienne zapotrzebowanie. Uzasadnia się to tym, że niektóre witaminy, szczególnie witaminy A i E w dużych ilościach mogą być toksyczne. Lekarze jednak rzadko się z tym spotykają; moim zdaniem, preparaty witaminowe korzystnie wpływają na organizm. Na przykład, witaminy A, C i E prawdopodobnie odgrywają pewną rolę w zapobieganiu rakowi, choć optymalne ich dawki nie zostały ustalone. Witaminy C i E działają jako przeciwutleniacze, neutralizujące działanie pewnych czynników rakotwórczych. Witamina A pomaga w zahamowaniu niektórych przedrakowych zmian w błonach komórkowych. Zazwyczaj podaję moim pacjentom dodatkowe zalecenia co do sposobu odżywiana, codziennych przyzwyczajeń i zapobiegania nowotworom. Oto one: 1. Nie pal tytoniu. Dym tytoniowy nie tylko bezpośrednio wywołuje raka płuc, ale zmniejsza odporność na czynniki rakotwórcze znajdujące się w powietrzu, a także na inne substancje, które same w sobie nie są rakotwórcze. 2. Nie przejadaj się. Otyłość ma związek z dużą zachorowalnością na pewne rodzaje raka, szczególnie raka macicy i nerek. 3. Nie pij alkoholu, nawet w małych ilościach. 4. Unikaj nadmiaru gorącej kawy i herbaty oraz coli. Zbyt duże ilości gorącej herbaty wiąże się w Japonii z powstawaniem raka żołądka. Wydaje się, że zachorowalność na raka trzustki jest większa wśród osób pijących dużo kawy, to znaczy więcej niż trzy filiżanki dziennie. Kawa, herbata, czekolada i cola zawierają dużo substancji zwanych metyloksantynami. Zachodzi podejrzenie, że wywołują one pewne reakcje komórkowe, uwrażliwiające te komórki na niektóre hormony, choć zależności te nie są w pełni jasne. Niemniej doradzam ostrożność. 5. Pożywienie winno obfitować w błonnik i inne części nietrawione. Istnieje związek między rakiem okrężnicy a niskobłonnikową dietą Zachodu. Błonnik zawarty w pełnym ziarnie, owocach i warzywach prawdopodobnie neutralizuje substancje potencjalnie rakotwórcze, gdy przechodzą one przez jelita podczas trawienia. W każdym razie, jeżeli pożywienie zawiera dużo błonnika, jest się mniej narażonym na raka okrężnicy. 6. Unikaj mięsa i ryb z rusztu oraz wszelkich potraw przypalonych. Dowiedziono zupełnie wyraźnie, iż opiekanie nad węglem drzewnym wytwarza z przypalonych tłuszczów substancje rakotwórcze. 7. Zażywaj dodatkowo preparaty witaminowe, jeśli twoje pożywienie jest ubogie w witaminy A, C i E. 8. Unikaj żywności spleśniałej i nieświeżej. Wiadomo, że pleśń wytwarza substancje rakotwórcze. 9. Nie ograniczaj swego pożywienia do ciągle tych samych kilku potraw. Wyżywienie urozmaicone może zapobiec pobraniu zbyt dużych ilości tych samych substancji rakotwórczych, w tym także naturalnych, wytwarzanych prawdopodobnie przez różne warzywa, żeby obronić się przed owadami lub zakażeniem grzybami, choć ta dziedzina nie jest jeszcze przez naukowców bliżej poznana. 10. Jedz z umiarem i pij jak najwięcej czystej wody (sprawa toksyn przemysłowych w naszej wodzie pitnej coraz częściej wywołuje zaniepokojenie). Zalecenia dodatkowe podam w puźniejszych częściach publikacji ale już teraz widać, że jeśli mamy zapobiegać nowotworom, podejście do diety powinno być - w ogólnych zarysach - zbliżone do tego, jakie zaleca się w przypadku pozostałych chorób cywilizacyjnych. Poza tym, olbrzymią ilość wyodrębnionych czynników, przyczyniających się do powstawania raka podzielić można na dwie, szeroko pojęte kategorie: - czynniki zewnętrzne, w tym wirusy, substancje rakotwórcze i niekorzystny wpływ środowiska; - czynniki wewnętrzne, związane z żywicielem, (o znaczy z osobą chorą na raka. To właśnie one wywołują w samym organizmie podatność na !ę chorobę. Teoretycznie prawie wszystkim nowotworom złośliwym można zapobiec, jeśli będzie się unikać czynników przyczynowych (choć wyłączenie ich wszystkich nie wydaje się możliwe), a nade wszystko, jeśli zwiększy się swoją odporność. W sumie, to co już o raku wiemy pozwoli nam wnikliwiej poszukiwać połączenia między umysłem a ciałem.