Universum

Współczesny menedżer rytuały przestrzenne powinien postrzegać jako obszar wyznaczony przez osobę lub grupę osób, w którym zachodzą różnego rodzaju działania, wypełniające tę przestrzeń. Dla dobrego biznesmena jest to ciągłe pole walki na drodze do zdobycia przewagi i osiągnięcia wytyczonego celu. Zwykle szuka się najszerszego obszaru osiąganego pomiędzy dwojgiem lub grupą ludzi i próbuje się go zająć dla siebie. W walce tej wchodzimy ciągle w interakcje ze strefami dystansu tworzonymi przez poszczególnych partnerów gry rynkowej. Na strefy dystansu mają wpływ m.in. czynniki kulturowe, rodzaj strefy (wiejska, miejska), wychowanie i wiele innych. Posiadłość będąca własnością danej osoby lub miejsce, w którym ona regularnie przebywa, stanowi prywatne terytorium i każda osoba będzie starała się go bronić. Takie rzeczy, jak firma, biuro i dom, mają ściśle wyznaczone granice, w których możemy wyróżnić różnego rodzaju podterytoria, porządkujące prawo własności domowników lub - w wypadku firmy i biura - szefa firmy. Dlatego też przyszli negocjatorzy, petenci czy też klienci, którzy chcą osiągnąć jakiś cel, wchodząc na czyjeś terytorium, muszą umiejętnie się po nim poruszać, a szczególnie nie naruszać wyznaczonych stref podterytorialnych.

Na przełomie wieków jesteśmy świadkami olbrzymiej ekspansji badań socjologicznych i psychologicznych związanych z językiem ciała. Wielu naukowców zadaje sobie pytanie: czym jest w istocie komunikacja niewerbalna? Jak funkcjonuje język ciała w powiązaniu ze słowem i jak wpływa na nasze życie codzienne? Czy uczymy się języka ciała, czy może jest on instynktowny? Komunikacja, w sensie przekazu informacji, jest pojęciem o bardzo szerokim zastosowaniu. Jeśli mówimy o ludziach, wówczas kanałem komunikacyjnym mogą być słowa (komunikacja werbalna) lub język symboli, zwany inaczej językiem kodu (komunikacja niewerbalna). Komunikacja niewerbalna służy zazwyczaj do uzupełnienia mowy, do wspomożenia lub wzmocnienia przekazywanej wiadomości. Schyłek XX wieku przyniósł znaczny postęp w dziedzinie badań nad komunikacją niewerbalną. Przyczyniły się do tego m.in.: rozwój technik rejestracji magnetofonowej, magnetowidowej, elektromiografia czy też urządzenia, którymi można dokładnie rejestrować ruch każdej części ciała oraz przy współpracy technik komputerowych wykreślać płynność tego ruchu. Prace zapoczątkowane w latach sześćdziesiątych przez J. Fasla, A. Mehrabiana, R.L. Birdwhitela i wielu innych utorowały drogę współczesnej nauce na temat zachowań pozawerbalnych. Na potrzeby dalszych rozważań porozumiewanie się możemy zdefiniować jako proces, dzięki któremu jednostka przekazuje i otrzymuje informacje. Informacjami, które należy przekazać, są fakty, myśli i uczucia. Sposób ich przekazywania to: - mowa (komunikacja werbalna); - gesty (komunikacja niewerbalna); -symbole obrazkowe; -symbole pisma. W istocie język jest czymś więcej niż środkiem porozumiewania się. Odgrywa on zasadniczą rolę w porządkowaniu doświadczeń i stabilizowaniu świata. Przez odpowiednie posługiwanie się językiem człowiek zapewnia sobie zaspokojenie swoich potrzeb biologicznych, zwraca na siebie uwagę, a także może sterować zachowaniem innych. Język jest więc niezbędnym czynnikiem w procesie opisu i kształtowania rzeczywistości. W języku ciała możemy wyróżnić cztery typy ekspresji niewerbalnej: • Mimikę twarzy-wyraz twarzy. • Kinezjetykę - pozycja ciała, postawa, gesty i inne ruchy ciała. • Proksemikę - przestrzenna odległość między ludźmi, którzy wchodzą ze sobą w interakcje. • Parajęzyk - m.in. cechy głosu, wysokość i natężenie oraz tempo mówienia, wahania, błędy oraz inne zakłócenia płynności mowy.

Mowa i język są potężnym czynnikiem rozwoju człowieka, rozwoju jego psychiki i tym wszystkim, co pozwala mu na zdystansowanie się w procesie ewolucji od pozostałych naczelnych. Oczywiście, rozwój mowy odbywał się stopniowo i bardzo powoli. Przypuszcza się, że człowiek w swoim pierwotnym okresie posługiwał się czymś w rodzaju pramowy. Istotą pramowy mogło być wzajemne sygnalizowanie zmian zjawisk i przedmiotów w otaczającym świecie , w aspekcie ich przydatności do życia. Z jednej strony wypowiadanie dźwięków mownych (nadawca), z drugiej ich odbieranie i słyszenie musiały mieć swoje określone ośrodki nerwowe, te z kolei przyczyniły się do wykształcenia ośrodków ruchowych mowy znajdujących się w przedniej i dolnej okolicy czołowej, natomiast ośrodek czuciowy mowy zlokalizował się w tzw. okolicy słuchowej mózgu. Znaki pisane i drukowane odbierane są za pomocą ośrodka ciemieniowego, natomiast ze skomplikowanymi odruchami warunkowymi mowy pozostają w ścisłym związku: cała przednia połowa płatów mózgowych, płat skroniowy i ciemieniowy. Rozbudowujące się coraz bardziej ośrodki mowy zmieniały postać mózgowia i kostną jamę czaszki. Wynika z tego, iż mowa zrodziła się w warunkach społecznego życia prehistorycznego człowieka. Praczłowiek wytwarzający narzędzia potrzebował własnego kodu dodatkowych porozumień. Świadoma działalność i rozwijająca się z nią ściśle mowa doprowadziły człowieka od prehistorycznych, bliskich zwierzęcym, form bytowania do dzisiejszego rozwoju cywilizacyjno-kulturowego. Mimo iż powszechnie sądzi się, że język ciała dany jest nam niejako w sposób naturalny, to jednak jego wkład w wielkie bogactwo psychiki współczesnego człowieka jest imponujący. Pramowa skupiała się bardziej na roli oczu, rąk i wyrazie mimicznym, niż na rozumieniu tego, czym jest mowa w dzisiejszym ujęciu. Od najdawniejszych czasów zmiany mimiki twarzy uważano za wyraz emocji. Do zmian mimicznych dołączają się zwykle ruchy rąk, a niekiedy i całego ciała, zwane ruchami pantomimicznymi. Ten specyficzny kod językowy na pewnym etapie rozwoju człowieka uzewnętrzniał się w formie obrzędowej lub tanecznej, jednak wyrażał jego uczucia. W 1844 roku Ch. Bell postawił śmiałą hipotezę, że zmiany mimiczne wywodzą się z działań praktycznych. Odsłanianie i szczerzenie zębów jest pozostałością z okresu, gdy używano ich do gryzienia i atakowania wroga. K. Darwin uważał, że każda funkcja wyrazowa powstała z funkcji praktycznej, która wykształciła się na jednej z trzech dróg: jako szczątkowa postać rzeczywistych ruchów (np. szczerzenie zębów), jako autentyczna postać zespołu ruchowego (np. śmiech i łkanie) lub zespół współruchu wynikającego z rozładowania napięcia nerwowego na drogi motoryczne (np. dygotanie ciała w gniewie).