Universum

Dlaczego więc tak wielu z nas odczuwa niemoc? Z telewizyjnych show, historii publikowanych w gazetach oraz od znajomych wiemy, że wiele osób nie ma dość siły, aby zmienić okoliczności, w jakich się znalazły — nie mówiąc o osiąganiu szczytów własnych możliwości. Dlaczego między osobami wierzącymi we własne siły a niedowiarkami istnieje tak wielka przepaść? Dr Michael Lerner z Krajowego Instytutu Zdrowia Psychicznego zdecydował, że musi się tego dowiedzieć. W połowie lat 80. prowadził projekt badawczy, którego celem było odkrycie źródeł siły sprawiającej, że potrafimy kierować swoim życiem. Wraz z podlegającymi mu pracownikami przeprowadził wywiady z tysiącami osób reprezentujących niemal każdą dziedzinę życia — byli wśród nich inżynierowie, robotnicy, pracownicy usługowi, specjaliści, przedstawiciele agencji rządowych, a także wolne zawody. Pytał ich, jaki ich zdaniem mają wpływ na własne życie. Wyniki badań opublikował w naukowej książce pt. Nadwyżka niemocy. Rezultaty analiz są zdumiewające i zasługują na to, aby poznał je znacznie szerszy krąg odbiorców.
Dr Lerner zauważył przede wszystkim (nie odkrywając zresztą Ameryki), że żyjemy w czasach nierówności ekonomicznej i politycznej. Po drugie, doszedł do wniosku, że większości ludzi owa nierówność wydawała się znacznie większa niż w rzeczywistości. Odkrył, że wiele osób uważało, iż ma bardzo niewielki wpływ na swoje życie, tworząc w ten sposób w sobie „nadwyżkę niemocy". Nazwał to zjawisko „niemocą emocjonalną", ponieważ chodziło o ich uczucia związane z sytuacją, w jakiej się znaleźli, a nie o rzeczywiste przyczyny bezsilności. Po trzecie, dostarczył przekonujących dowodów świadczących o tym, że większość ludzi głęboko identyfikuje się z własną niemocą. Nawet wtedy, gdy poczucie bezsilności niszczyło badanym życie, izolując ich, narażając na powszechny brak zaufania i ograniczając możliwości spełnienia marzeń, nie starali się stawiać mu czoła — zachowywali się tak, jakby było ono czymś nieuniknionym, lub przekonywali Lernera, że było czymś, na co sobie zasłużyli.
Jak się okazuje, zadziwiające odkrycia dr. Lernera zostały poparte pracą dr. Garfielda, w której szukał on zmian u ludzi będących „średniakami" i nagle zaczynających osiągać szczytową skuteczność. Zauważył, że często stwierdzali oni, iż w pewnym momencie ich możliwości znacznie wzrastały. Dr Garfield doszedł do wniosku, że zbyt wielu ludzi ograniczało swój potencjał, zdecydowanie nie doceniając własnych możliwości. Gdy okoliczności ulegały szybkim i dramatycznym zmianom, często okazywało się, że działał magiczny „spust", który uwalniał ich od starych ograniczeń — zaczynało im się wydawać, że jakby „urośli". Mówiąc językiem NLP, ich ograniczenia nie wiązały się z ich potencjałem lub ze światem, w którym przyszło im żyć, lecz z ich przekonaniami, myślami oraz uczuciami dotyczącymi własnej osoby.
Celowo opisałem konkretne techniki NLP, które mogą pomóc Ci przyswoić wspomniane kluczowe cechy charakteryzujące ludzi zdobywających szczyty. Chcieliśmy podkreślić różnice między teorią a praktyką, między koncepcjami a działaniem. Dostępnych jest tak wiele wartościowych informacji dotyczących bardzo zróżnicowanych obszarów ludzkiej doskonałości: jak jeść, żeby stać się zdrowszym, jak ćwiczyć, żeby osiągać optymalne rezultaty, co robić, żeby zostać zwycięzcą, jak się uczyć, żeby osiągnąć sukces w szkole, jakie metody stosują najlepsi negocjatorzy — to tylko kilka przykładów. Nie brakuje nam potencjału umożliwiającego zdobywanie szczytów ani żyjących wzorów doskonałości, z których moglibyśmy brać przykład. To, czego nie mamy, to niezawodna metoda umożliwiająca przekładanie tych wielkich koncepcji na ludzkie działanie. Wiesz, co powinieneś jeść, żeby być zdrowszym. Ale czy to robisz? Wiesz, że ćwiczenia fizyczne są dla Ciebie dobre. Ale czy zabierasz się do nich chętnie, a nawet z entuzjazmem? W przypadku większości osób między tym, o czym wiedzą, że jest dla nich dobre, a tym, co robią, istnieje przepaść. Często jest ona równie głęboka jak między tym, o czym marzą, tym, czego pragną dla siebie i dla najbliższych, a tym, co właściwie robią, żeby to osiągnąć. Zlikwidowanie tej przepaści i urzeczywistnienie marzeń oraz pragnień to prawdziwa obietnica NLP. Jednym z celów NLP jest zaoferowanie każdemu okazji do osiągnięcia wszystkiego, na co go stać. W wielu miejscach tej publikacji oferowałem techniki neurolingwistyczne, które umożliwiają Ci wzbogacenie Twojego życia i nadanie mu większej wartości. Dosłownie każdy z nas w momencie narodzin dysponuje potencjałem, który pozwala na osiągnięcie doskonałości. Dzięki niemu możemy osiągać wszystko, czego zapragniemy. Spodziewam się, że dzięki NLP poczujesz się na tyle silny, żeby podjąć działania, dzięki którym Twoje życie zacznie przypominać upragniony ideał. Wszyscy z nas, niezależnie od osiągniętych sukcesów, mogą ulepszyć zarówno swoje życie, jak i życie tych, których dane nam było spotkać.
Za każdym razem, gdy prowadzimy szkolenie NLP, zauważamy, że coraz więcej ludzi rezygnuje ze swojej „nadwyżki niemocy" i angażuje się w proces odkrywania większego potencjału oraz zalet, którymi zawsze dysponowali. W naszych treningach biorą udział przedstawiciele wszystkich zawodów: kierownicy, studenci, sprzedawcy, lekarze, pielęgniarki, psychologowie, terapeuci, prawnicy, przedsiębiorcy, nauczyciele oraz zwykli ciekawscy. Uczestniczą w nich z wielu powodów: chcą usprawnić komunikację, przyspieszyć uczenie się, wzbogacić związki, poprawić wyniki i zdobyć nowe umiejętności. Gdy zaczynają raz po raz stosować techniki NLP, aby z powodzeniem osiągać indywidualne cele, obserwujemy znacznie poważniejsze przemiany. Choć biznesmeni chcą poznać NLP, żeby wyprzedzić konkurentów, a nauczyciele interesują się tą dziedziną, ponieważ chcą poznać nowe strategie edukacyjne, terapeuci poszukują bardziej efektywnych strategii wprowadzania zmian, mniej więcej w połowie szkolenia wszyscy z nich dochodzą do wniosku, iż ich możliwości zwiększyły się na tyle, że mogą zadbać również o rozwój osobisty. Dotychczas nieśmiała nauczycielka zdecydowała się otworzyć własną firmę. Zamknięty w sobie programista komputerowy zdecydował się zostać wolontariuszem w centrum kryzysowym. Przedsiębiorca postanowił, że zamiast samodzielnie wykorzystywać techniki NLP, nauczy ich wszystkie osoby, z którymi pracuje. Menedżer odkrył, że zdobyte dzięki NLP umiejętności zarządzania można równie dobrze zastosować w relacjach z dziećmi. Okazuje się, że horyzonty naszych uczestników poszerzają się z dnia na dzień. Odnajdują siebie, nawiązując bliższy kontakt z drzemiącym w nich potencjałem, którym od zawsze dysponowali. Zawsze podejrzewali jego istnienie — potrzeba im było tylko zachęty, która przekonałaby ich, że warto w niego uwierzyć.

Wielu badaczy zajmowało się szczytami ludzkich możliwości — rezultaty ich badań zawierają obiecujące konkluzje dotyczące osiągania wyższych poziomów ludzkiej doskonałości. Jedną z najbardziej znanych analiz przeprowadził Charles Garfield. Ten początkujący programista komputerowy z Grumman Aerospace Corporation w trakcie wyścigu o postawienie ludzkiej stopy na Księżycu patrzył z zadziwieniem, jak zainspirowani mężczyźni i kobiety starali się dawać z siebie wszystko. Kierownicy, których oceny plasowały ich w dolnych 50 procentach kadry, w ciągu półtora roku awansowali do górnych 15 procent. Choć był dopiero absolwentem, dysponował na tyle bogatym doświadczeniem życiowym, żeby wiedzieć, że to nie była norma. Miał do czynienia z czymś nadzwyczajnym. Nieformalne badania przeistoczyły się w trwałe zainteresowanie sposobami osiągania sukcesów — przy okazji zrobił też doktorat z psychologii. Dziś dr Garfield jest jednym z czołowych krajowych autorytetów w zakresie metod osiągania szczytowej skuteczności. W swojej książce Peak Performers: The New Heroes of American Business (Zdobywcy szczytów: Nowi bohaterowie amerykańskiego biznesu) opisuje rezultaty swoich pierwotnych badań — wymienia cechy charakteryzujące osoby osiągające szczyty swoich możliwości. Wykorzystując podejście zupełnie inne niż NLP, odkrył również wzorce pozwalające osiągnąć doskonałość. Podobnie jak NLP jego praca wskazuje na występowanie pewnych wspólnych przekonań, postaw i zachowań wśród osób odnoszących sukcesy.
Dr Garfield odkrył, że osoby zdobywające szczyty mają zestaw kluczowych cech. Wykazują się zaangażowaniem w misję, która ich przerasta, podejmują celowe działania przynoszące rzeczywiste mierzalne rezultaty, budują zespoły i są graczami zespołowymi, a także często wprowadzają „poprawki do kursu" — ich ścieżka jest elastyczna i zmienia się wraz z otoczeniem. Dzięki temu mogą utrzymać impet i z czasem wprowadzać korekty do pierwotnych zamiarów.
Analizując opisane przez dr. Garfielda kluczowe cechy charakterystyczne dla osób zdobywających szczyty, przekonasz się, że wiele zamieszczonych w tej publikacji ćwiczeń pomogło Ci je w sobie wypracować. Pokazałem, jak ważna jest misja, i przedstawiłem ćwiczenia, które pomogły Ci odkryć i rozwinąć życiowe powołanie. Zapoznałem Cię z warunkami osiągania celów oraz dowodami na osiągnięcie sukcesu — podstawą ustalania sensownych celów i mierzenia prawdziwych rezultatów podejmowanych działań. Uświadomiłem Ci, jak ważny jest dobry kontakt oraz moc przekonywania — nauczyłem Cię, jak budować zespół zarówno od wewnątrz, jak i od zewnątrz.  Pokazałem Ci, jak ważne jest wyznaczenie kierunku działania — powiedziałem też, jak NLP może pomóc Ci utrzymać właściwy kurs. Jeśli chodzi o zarządzanie zmianami, NLP jest obecnie najbardziej zaawansowaną technologią komunikacyjną umożliwiającą wprowadzanie zmian i zarządzanie nimi. Każde ćwiczenie, które wykonywałeś, czytając tę publikację, przyczyniało się do zwiększenia Twojej elastyczności i kreatywności.
Dr Garfield odkrył również pewną mniej oczywistą, ale równie istotną cechę. Niezależnie od tego, czy rozmawiał z konstruktorami rakiet, czy z ludźmi walczącymi z rakiem, zauważał, że absolutnie każdy z nich całkowicie wierzył w to, że ich sukces jest prawdopodobny. Wierzyli w siebie. Wierzyli, że to, co robią, coś zmieni. Dr Garfield odkrył, że ta cecha osobowości niekiedy ujawniała się na skutek tego, że w otoczeniu pojawiały się nowe szanse — jak wtedy, gdy prezydent Kennedy ogłosił, że przed końcem dekady Amerykanin przespaceruje się po Księżycu. Bywały też przypadki, kiedy ludzie zaczynali osiągać szczyty, ponieważ musieli stawić czoła osobistym wyzwaniom, takim jak rehabilitacja po wypadku czy walka z rakiem. Dr Garfield zastanawiał się, czy szczytowe możliwości były jedynie pochodną okoliczności. Gdy odkrył, że odnoszący niebywałe sukcesy sportowcy, artyści oraz ludzie rozrywki i biznesu mieli wewnętrzną motywację, odrzucił tę możliwość. Zastanów się, czy tylko okoliczności motywowały legendę koszykówki Michaela Jordana lub sławnego amerykańskiego malarza Jaspera Johnsa bądź światowej sławy choreografkę Twylę Tharp czy piosenkarza i autora tekstów Bruce'a Springsteena? Niezależnie od okoliczności ludzie ci byli wewnętrznie motywowani przez pragnienie wprowadzenia zmian. Garfield odkrył, że pragnienie to oraz umiejętność wejścia na szczyt góry są w zasięgu każdego z nas — bez wyjątku.

Szczyty górskie i szczyty możliwości

Góry zawsze miały dla ludzi szczególne znaczenie — niezmiennie majestatyczne i w pewien sposób tajemnicze. Góry, zwłaszcza te z najwyższymi i najbardziej postrzępionymi szczytami, są symbolami o niezwykłym znaczeniu dla ludzkiej duszy. Widząc szczyt, większość z nas myśli o wspięciu się na niego. Wyobrażamy sobie, jak to jest widzieć świat z góry — ze szczytu.
Szczyt już od dość dawna jest amerykańskim symbolem sukcesu — w biznesie, sporcie, nauce czy rozrywce. To ma sens. Patrzenie na świat ze szczytu jest inspirujące. Nic nie przesłania widoku. Rzeczy poniżej wydają się mniejsze i łatwiejsze do ogarnięcia. Czujemy się tak, jakbyśmy nad wszystkim panowali. Dla większości z nas otwiera się wewnętrzny świat pełen możliwości. Jakbyśmy mogli widzieć dalej nie tylko w sensie odległości — możemy odkrywać kolejne etapy życia. Odległy horyzont zachęca do puszczania wodzy wyobraźni i tworzenia śmiałych planów. Nic dziwnego, że przedsiębiorcy, niektórzy prezesi i dzieci uwielbiają otwarte przestrzenie. Nadal pragną postrzegać świat jako pełen możliwości.
My, trenerzy NLP Comprehensive, dobrze znamy magię gór, ponieważ nasza główna siedziba znajduje się w pięknym mieście Boulder w stanie Kolorado, w leśnym parku nad niewielkim strumieniem. Znajdując się u podnóży Gór Skalistych, widzimy z okien, jak zmieniają się pory roku i cieszymy się perspektywą, jaką daje życie w pobliżu łańcuchów górskich. Gdybyś chciał odwiedzić jedno z naszych biur lub przyjechać do Kolorado na szkolenie z zakresu NLP, musiałbyś dojechać do nas autostradą nr 36 z Denver i podążyć w kierunku gór. Z początku wcale nie wyglądałyby jak góry — przypominałyby raczej niskie, szare chmury na horyzoncie. Z każdą przejechaną milą owe szare nierówne „chmury" stawałyby się coraz większe, przekształcając się w wielkie góry — ich postrzępione szczyty wbijają się w niebo, a najwyższy zawsze pokryty jest śniegiem i lodem. Przejeżdżając obok farm i pól z pasącymi się krowami i końmi po obydwu stronach autostrady, zostawiłbyś za sobą lotnisko oraz wielkie Denver. Na koniec zobaczyłbyś słynne Żelazka — trzy dramatycznie wyglądające masywy skalne wyznaczające początek Gór Skalistych, a u ich podnóża zbudowane w przepełnionej soczystą zielenią dolinie miasto Boulder. To tutaj wspinacze z całego świata zbierają się, aby sprawdzić swoje umiejętności i determinację — aby wspinać się na szczyty i poznać szczyty własnych możliwości.
Jeżeli kiedykolwiek wspinałeś się na jakąś górę, niezależnie od tego, czy była to turystyczna wycieczka, czy sportowa wspinaczka, wiesz, że wymaga to wielu godzin intensywnego wysiłku. Pokonując szlak, zapominasz o codziennych troskach w miarę jak wspinanie pochłania coraz więcej Twojej uwagi. Idąc w górę, odczuwasz wszystkie możliwe emocje: frustrację, strach, uniesienie, powątpiewanie, ufność i poczucie triumfu. Wspinaczka to kilkugodzinne doświadczenie, którego intensywność równoważy wiele tygodni, miesięcy, a nawet lat „regularnego" życia.
Wspinając się, dochodzisz do punktu (być może w połowie drogi), w którym dokonujesz oceny swoich postępów oraz stanu umysłu. Teraz wiesz już dobrze, w co się wpakowałeś. Ile jeszcze Ci zostało? Ile jeszcze zniesie Twoje ciało i Twoja psychika?
Czujesz to samo, co wtedy, gdy uczestnicząc od wielu miesięcy w jakimś projekcie po kolejnym długim wieczorze spędzonym przy komputerze stwierdzasz, że znów się przepracowujesz. Zastanawiasz się, jak to się stało, że dotarłeś aż tak daleko — chciałbyś też wiedzieć, ile jeszcze wysiłku będziesz musiał włożyć w całe przedsięwzięcie. Możesz spojrzeć wstecz, analizując przeszłość — przypomnieć sobie, jak wyglądał początek drogi. Widzisz swoje dokonania oraz umiejętności, które zdobyłeś. Możesz też spojrzeć przed siebie, odkrywając przyszłość, przewidując zbliżające się trudności i wysiłki, ale też przewidywany cel i związane z nim radości — wszystko tak prawdziwe jak szczyt góry.
Każdy z nas stanowi unikalne połączenie naturalnych talentów i zasobów. W pewnym momencie życia wybieramy ścieżkę lub stwierdzamy, że już jesteśmy na właściwym szlaku, i zaczynamy się wspinać. Możemy iść sami lub podróżować z innymi. Może się nawet zdarzyć, że będziemy nieść ich bagaże. Niezależnie od tego, co wybierzemy, wiemy, że jesteśmy na właściwej drodze i dopóki nie wybierzemy innej, będziemy musieli spełniać jej wymagania i cieszyć się tym, co będzie nam miała do zaoferowania. Dotarłeś z nami już dość daleko — wiemy zatem, że jesteś zaangażowany w podążanie swoim szlakiem najlepiej, jak potrafisz. Wiemy, że jesteś kimś, kto oczekuje dojścia do szczytu. Czytając tę książkę i ucząc się opisywanej w niej nowej technologii osiągania sukcesów, udowodniłeś to sobie. Mógłbyś oglądać powtórki w telewizji, ale zamiast tego zdecydowałeś się poszukiwać dróg do osiągnięcia doskonałości.
W poprzednim rozdziale nauczyłeś się, jak tworzyć mające solidne podstawy pozytywne nastawienie. Takie nastawienie może okazać się fundamentem Twoich przyszłych osiągnięć. Być może teraz zechcesz się dowiedzieć, na czym właściwie polega różnica między tymi, którzy osiągają wiele, a tymi, którzy osiągają szczyty swoich możliwości.